پرونده ویژه عیار آنلاین تحت عنوان «مهد بابا ندارد.» پیرامون آسیب شناسی مهدکودک‌ها در ایران  منتشر گردید. در این پرونده که شامل تعدادی یادداشت و مصاحبه با کارشناسان و فعالان عرصه تعلیم و تربیت کودکان است، سعی شده تا با نگاهی کارشناسانه به آسیب شناسی وضع فعلی و ارائه راهکارهای بهبود این وضع پرداخته شود. متن زیر به لزوم توجه به تعلیم و تربیت در دوران کودکی و آسیب شناسی مراکز و نهادهای متولی این امر (که موضوع اصلی پرونده را تشکیل می دهد) می پردازد.

دوران کودکی از اثرگذارترین و مهم‌ترین برهه‌های در زندگی هر فرد به‌حساب می‌آید و منابع اسلامی و تربیتی بر اهمیت این برهه، به‌ویژه پیش از هفت سالگی، صحه گذاشته‌اند. بنا به تأکیدات منابع مذکور، در این دوره از رشد انسان خانه و والدین نقش ویژه‌ای بر عهده دارد، اما به دلیل اقتضائات زندگی مدرن – همچون اشتغال زنان در بیرون از خانه، تغییر شکل خانواده‌ها از «گسترده» به «هسته‌ای» و …- نقشِ محوریِ این نهاد در تربیت کودک کمرنگ شده است.

گرایش به تخصصی کردن امور و سپردن آن‌ها به نهادهای خاص، تعلیم و تربیت را نیز در بر گرفته و مدارس و مراکز تربیتی- مراقبتی به سبک جدید متولی این امر شدند. اهمیت نیروی انسانی، حکومت‌ها را بر آن داشت تا علاوه بر آموزش‌های تخصصی آموزش و پرورش عمومی را نیز بر عهده بگیرند.

علاوه بر این، در پی تحولات مفهومی، معنای کودک و کودکی دچار دگرگونی شد و بنا به تأکیدات بزرگان تعلیم و تربیت این دوره مورد توجه ویژه قرار گرفت. تأسیس اولین کودکستان با عنوان «باغ کودکان» در اروپا را می‌توان از پیامدهای تغییر نگرش مذکور دانست. در ایران نیز نخستین مرکز الگوبرداری شده از کودکستان‌های ارمنی، در سال ۱۳۰۳ هجری شمسی در تبریز راه‌اندازی شد و بدین ترتیب موج مهدکودک‌ها به ایران هم رسید.

با تحولات اجتماعی و اقتصادی کشور به‌ویژه در دهه‌های اخیر، تعداد مهدکودک‌ها و کودکان تحت پوشش این مراکز به شدت رو به گسترش بوده است، چنانچه مهدکودک‌های تحت مجوز بهزیستی از حدود ۱۴٫۵ هزار در سال ۹۱، به حدود ۱۸ هزار در سال ۹۳ رسیده است که مهدکودک‌های زیرمجموعه نهادهای دیگر و همچنین مراکز غیررسمی را نیز باید به این آمار افزود.

این آمار و لحاظ تعداد کودکان و مربیان تحت پوشش و حساسیت تربیت دوره کودکی، جایگاه و اهمیت مقوله مهدکودک را در سیاست‌گذاری آموزشی، فرهنگی و اجتماعی کشور نشان می‌دهد. با توجه به ذوابعاد بودن پدیده مهدکودک و اهمیت وجه تربیتی آن، لازم است که از سطح پژوهش و نظری تا سطح سیاست‌گذاری و تولی‌گری، نیروی انسانی و … فعالیت‌های جدی صورت بگیرد؛ اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که دست ما در این حوزه خالی است!

مجموعه حاضر تلاشی است تا فارغ از پرداختن به مطلوبیت اصل مهدکودک، ضمن ارائه تصویری از وضعیت فعلی ابعاد مسائل مهدکودک‌ها، لایه‌های عمیق‌تر آن را نیز از منظر صاحب‌نظران مورد واکاوی قرار دهد. گسترش پدیده مهدکودک در ایران و آسیب‌شناسی آن از منظر کارشناسان، ویژگی‌های تربیت دوره کودکی و آسیب‌های مهدکودک از منظر اسلامی و روانشناسی، بررسی وضعیت خانه‌های اسباب‌بازی، مهدقرآن‌ها و همچنین رشته آموزش پیش‌دبستانی از جمله مهم‌ترین مطالب بخش اول این مجموعه‌اند. در بخش دوم، مسئله «متولی مهدکودک‌ها در ایران» به‌طور ویژه مورد بررسی قرار گرفته و دیدگاه‌های مسئولین ذی‌ربط در این باره مطرح شده است.

انشاءالله که این مجموعه بتواند گامی هر چند کوچک در رسیدن به جایگاه مطلوب تربیت دوره کودکی مبتنی بر مبانی اسلامی باشد.

فایل پی‌دی‌اف پرونده را از اینجا می‌توانید دانلود کنید.

مطالب این پرونده به صورت مجزا نیز در سایت عیارآنلاین  منتشر شده است که در ادامه می‌توانید آنها را مطالعه کنید:

۱-گسترش پدیده مهدکودک، آری یا نه؟

۲-دوگانگی تربیتی، آسیب اصلی مهدکودک‌ها

۳-درجستجوی نقشه راه برای تربیت دینی در مهدها

۴-رشته «آموزش پیش دبستانی» و مهدکودک‌ها

۵-تعدد متولیان، آسیب اصلی «مهدهای قرآنی»

۶-دگردیسی خانه‌های اسباب بازی

۷-کودکان، سرمایه‌های سرگردان

۸-تخصص و نظارت مستمر؛ حلقه‌ی مفقوده مهدکودک