با بررسی اخبار چند ماه اخیر وزارت آموزش و پرورش می‌توان اهم رخدادهای حوزه آموزش و پرورش را در پنج بخشِ ۱-سند تحول بنیادین، ۲-تأمین نیروی انسانی آموزش و پرورش، ۳-تأمین منابع مالی، ۴-گسترش مدارس غیردولتی و ۵-هوشمندسازی مدارس خلاصه نمود.

در قسمت اول از گزارش رصدی، به پیگیری تحولات در خصوص سند تحول بنیادین و تأمین نیروی انسانی پرداخته می‌شود. وعده وزیر آموزش و پرورش مبنی بر تدوین نقشه راه تا پایان سال۹۳، اما و اگرهای برگزاری آزمون استخدامی مربیان پیش دبستانی، حل معضل کمبود نیرو در مناطق محروم و مازاد نیرو در شهرهای برخوردار از مهمترین چالشهای علی اصغر فانی و یارانش در دو حوزه سندتحول بنیادین و تأمین نیروی انسانی هستند که در قسمت اول از این گزارش رصد، بدانها پرداخته می‌شود.

۱-سند تحول بنیادین آموزش و پرورش

یکی از اصلی‌ترین مطالبات مقام معظم رهبری از دست اندرکاران آموزش و پرورش، اجرای سندتحول بنیادین آموزش و پرورش است که پیاده‌سازی آن در گرو تدوین نقشه راه اجرای آن است. به گفته معاون دبیر شورای عالی آموزش و پرورش یکی از مراحل اصلی برای تهیه این نقشه، تدوین زیرنظام‌های بخش‌های مختلف آموزش و پرورش است که تا انتهای سال جاری آماده و به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش خواهد رسید.
این در حالیست که وزیر آموزش و پرورش ۲۴ آذر اعلام کرد که بخش عمده نقشه راه تهیه شده و طی اواخر بهمن در صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح خواهد شد.

شایان ذکر است که به گفته نایب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، در سال ۹۳، مبلغ ۲۵۰ میلیارد تومان برای اجرای سند تحول بنیادین در بودجه پیشنهاد شده بود که امسال این رقم نیز حذف شده است.

۲-تأمین نیروی انسانی در آموزش و پرورش

۱-۲.اجرای قانون برگزاری آزمون استخدامی مربیان پیش دبستانی

دو سال پیش مجلس شورای اسلامی با الحاق دو تبصره به یک قانون، وزارت آموزش و پرورش را موظف کرد تا مهر ۹۳، با برگزاری آزمون استخدامی تکلیف پذیرش معلمین حق التدریسی و آموزشیاران نهضت سوادآموزی در وزارت آموزش و پرورش را تعیین نماید. این آزمون که در ابتدا قرار بود ۱۷ مرداد سال جاری برگزار شود، لغو گردید. در همین راستا رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش اعلام نمود که «ما برای برگزاری این آزمون نیازمند دریافت ردیف‌های استخدامی از سوی معاونت منابع انسانی ریاست جمهوری هستیم». استمرار این وضعیت، موجی از نارضایتی را در معلمین حق التدریسی مذکور ایجاد کرد که منجر به برگزاری تجمعات پی‌درپی ایشان در مقابل وزارت آموزش و پرورش، مجلس شورای اسلامی و نهاد ریاست جمهوری گردید.

معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش‌وپرورش دربرابر مربیان ناراضی به نظرِ مثبت وزارتخانه برای استخدام مربیان پیش دبستانی اشاره کرد و درباره درخواست تخصیص ردیف استخدامی از معاونت نظارت و راهبردی ریاست جمهوری و عدم موافقت با این درخواست تصریح کرد. این درحالیست که دکتر فانی نیز از وجود ۳۰۰۰ نیروی مازاد در تهران سخن گفته و اشاره نمود که مدارس دولتی را می‌توان با ۸۰۰ هزار پرسنل به‌خوبی اداره نمود و در نتیجه آموزش و پرورش حدود ۲۰۰ هزار نیروی مازاد دارد.

از سویی دیگر روزهای گذشته معاون پارلمانی وزارت آموزش و پرورش ضمن اعلام تمام شدن ردیف‌های استخدامی در دولت قبل، یادآور شد که در گذشته بیش از سهمیه استخدام نیرو داشته‌ایم. این در حالی است که نایب رئیس کمیسیون آموزش مجلس ادعا داشت که آموزش و پرورش ۵۰ هزار ردیف استخدامی از دولت طلب دارد. حاجی بابایی،‌ وزیر آموزش و پرورشِ دولت دهم، در واکنش به ادعای همتای خود در دولت یازدهم مبنی بر «پیش‌خور شدن ردیف‌های استخدامی در دولت قبل»، با ارسال نامه­‌ای به ریاست مجلس، آمارهای مورد استناد را نادرست خواند و اعلام نمود آموزش و پرورش هنوز می‌تواند حدود ۲۰۰ هزار نیرو استخدام کند.

۲-۲.دانشگاه فرهنگیان

دانشگاه فرهنگیان با حدود ۶۵ هزار دانشجو-معلم، روزهای پر افت و خیزی را می‌گذارند. تأسیس مدارس ضمیمه و وابسته به این دانشگاه و شروع تحول در تشکیلات ستاد سازمان مرکزی و تشکیلات استانی از مهم‌ترین تحولات ساختاری اخیر هستند. تحول برنامه درسی نیز شروع شده و گسترش دوره‌های کارورزی دانشجو معلمان، تدوین سند جامع آموزشی دانشگاه فرهنگیان و آزمون جامع سنجش صلاحیت و شایستگی­های دانشجو – معلمان نیز از جمله این تحولات است. تبدیل وضعیت مدرسان دانشگاه فرهنگیان به هیئت علمی نیز جزو اقدامات مهمی است که در راستای بهبود کادر آموزشی دانشگاه صورت خواهد پذیرفت.

اما آنچه که بحث بر سرِ موجودیت دانشگاه فرهنگیان را مجدداً بر سرزبان‌ها انداخت، نامه معاون نظارت راهبردی ریاست جمهوری به معاون اول رئیس جمهور مبنی بر «حذف قانون تعهد خدمت در آموزش و پرورش» بود. رئیس مرکز برنامه ریزی و نیروی انسانی وزارت آموزش‌وپرورش یکی از دلایل ارائه این پیشنهاد را هزینه‌بر بودن و عدم تامین نیروی کیفی مورد نیاز آموزش‌وپرورش دانست و پیشنهاد برگزاری دوره‌های آموزش عملی برای فارغ التحصیلان سایر دانشگاه‌ها را به جای وضعیت فعلی دانشگاه فرهنگیان مطرح نمود. سرپرست دانشگاه فرهنگیان نیز گفت که حتی در شرایط احتمالی لغو قانون متعهدین به خدمت، موجودیت دانشگاه فرهنگیان به هر عنوان نباید آسیب ببیند و دانشگاه باید با قوت به ماموریت حاکمیتی خود که تربیت معلم است ادامه دهد.

اما اظهارنظرهای نمایندگان مجلس نسبت به این موضوع متفاوت است. رییس و نایب رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس ضمن حمایت قاطع از نظام تربیت معلم فعلی، با هرگونه اقدامی در جهت تضعیف دانشگاه فرهنگیان مخالفت کردند.

۳-۲.توزیع نامتوازن معلمان در کشور

چندی قبل دکتر فانی با تأکید بر کاهش نیروهای آموزش و پرورش از یک میلیون به ۸۰۰هزار نفر اعلام کرد: «یقین دارم ۱۱٫۵ میلیون دانش آموزی که در حال حاضر در مدارس دولتی مشغول به تحصیل هستندمی‌توانند از طریق ۸۰۰ هزار پرسنل به خوبی اداره شوند». این درحالیست که معاون ابتدایی وزیر با بیان اینکه «تمام مناطق کشور به آموزگار ابتدایی نیاز دارند»، از فرهنگیان در شرف بازنشستگی برای ادامه خدمت در دوره ابتدایی درخواست همکاری نمود. مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران نیز با اشاره به «کمبود ۹۵ هزار ساعت نیروی انسانی در دوره متوسطه در سال تحصیلی جاری» اعلام کرد که برای رفع کمبود آموزگار در مقطع ابتدایی، ۴۵۰ نفر از معلمان متوسطه اول به این مقطع منتقل شده‌اند. افزایش ساعت کار هفتگی معلمان از ۲۴ ساعت به ۳۰ ساعت نیز راهکار دیگری است که وزیر برای کاهش معضل کمبود معلم مطرح کرده بود.

یکی دیگر از مشکلات آموزش و پرورش در تأمین نیروی انسانی، مسئله‌ی «کمبود معلم در مناطق محروم» است. دکتر فانی ضمن اظهار گلایه از این مسئله گفت: «افراد در مناطق محروم استخدام می‌شوند و بعدبا پارتی‌بازی خود را به منطقه‌ای دیگر منتقل می‌کنند و به این ترتیب مناطق محروم، محروم‌تر می‌شوند…».

لذا هم اکنون میانگین سال های خدمت معلمان در مناطق محروم زیر سه سال است. این انتقال‌ها، از جمله عواملی است که کمبود نیرو به‌ویژه در مناطق محروم و مرزی و تورم آن در شهرها و مراکز استان‌ها را باعث می‌شود، لازم به ذکر اینکه ۵۰ هزار نیروی انسانی مازاد در تهران قرار دارد.

با این اوصاف، اقدام اخیرِ دانشگاه فرهنگیان در پذیرش دانشجو معلم «از بوم برای همان بوم»قابل توجه خواهد بود.

۴-۲.لایحه رتبه بندی معلمان

یکی از طرح‌های مهمِ در حال پیگیری در وزارت آموزش و پرورش، طرح رتبه‌بندی معلمان است. این طرح مدت‌هاست که در کمیسیون اجتماعی دولت در حال بررسی است و بنا به گفته معاون رییس جمهور ووزیر آموزش و پرورش تا پایان سال جاری به مجلس تقدیم خواهد شد.

روزهای اخیر طرح رتبه بندی معلمان با واکنش های متعددی از سوی نمایندگان مجلس روبرو بوده است. از یک سو نایب رئیس کمیسیون اجتماعی با انتشار نامه‌ای به وزیر آموزش و پرورش به انتقاد از طرح مذکور و تشکیک در سازوکار سنجش و رتبه‌بندی معلمان پرداخت. از سویی دیگر، فیاضی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، در راستای حمایت از رتبه بندی معلمان و با اعلام این که تصویب نشدن نظام رتبه‌بندی معلمان، آموزش و پرورش را چند گام عقب می‌اندازد، از وزارت آموزش و پرورش بابت کندی پیشرفت امور انتقاد کرد. چندی قبل نیز مهدی نوید ادهم، دبیر شورای عالی آموزش و پرورش، اصلی ترین مشکل برای اجرای نظام رتبه بندی معلمان را تامین منابع مالی اجرای آن دانسته بود.